Vücudumuzda
yaşantımız boyunca hiç durmadan çalışan bir kasımız vardır. Yani
tek bir kastan oluşan kalbimiz. Kalbimiz nefes ile alınan oksijeni akciğerlerimizde
alan kanı vücudumuzun her noktasına pompalar. Bir dakikalık sürede
ciğerlerin aldığı hava ile kalbin pompaladığı kan aynı hacimde, yaklaşık 6 litredir.
Gerilim halinde ciğerlerin alıp verdiği hava, kalbin kan kapasitesini aşar.
Peki nasıl oluyor da bu kan insandan insana farklı oluyor ve hatta birbirleri
ile hiç uyuşmuyor?
İnsanların
kan grupları doğmalarından önce genetik olarak saptanmıştır. Kanımızda
yabancı maddeleri, mikropları tespit edip bunlarla savaşan hücrelerimiz,
yani kırmızı kan hücreleri, bir diğer deyişle alyuvarlar vardır. Bu alyuvarlar
sadece 120 gün yaşarlar. Bu nedenle vücudumuzda devamlı alyuvar üretilir.
Ortalama bir yaşam süresi boyunca, insan vücudunda yarım tondan fazla
alyuvar üretilir. Bu alyuvarların yüzeylerinde 'antijen' denilen proteinler ve
lipidler vardır. İşte bu antijenlerin varlığı veya yokluğu kan gruplarını tayin eder.
Aslında
bilinen 300 kan grubu vardır ama AB 0 adı verilen en yaygın gruplama sistemi,
ebeveynlerden miras alınan A ve B adı verilen iki antijenin varlığı veya yokluğu
üzerine kurulmuştur. Bu sistemi ilk olarak 1902 yılında Avusturya kökenli
ABD'li bilimci Kari Landsteiner ortaya çıkarmıştır.
Bu
gruplamada kanlar A, B, AB ve 0 (sıfır) olmak üzere dörde ayrılırlar. İnsanın dışındaki
hayvanların da farklı kan grupları vardır. Örneğin, domuzlarda 16, ineklerde
12, köpeklerde 7, kedilerde ise 2 farklı kan gurubu tespit edilmiştir.
Bu
gruplamada bazıları birbirleri ile uyumlu olabilir ve diğer gruptan kan alabilir
veya verebilir. Uyumsuz gruplarda ise karşı tarafın savunmacı antijenleri
gelenleri dost bilmeyip savaş açarak kanda pıhtılaşmaya, böbrek rahatsızlıklarına
hatta ölüme sebep olabilirler. Şimdi kim kimden kan alabilir, kim
kime kan verebilir ona bakalım.
Kan
grubu => Kanın alınabileceği grup => Kanın verilebileceği grup
A
=> A, 0 => A, AB
B
=> B, 0 => B, AB
AB
=> A, B, AB, 0 => AB
0
=> 0 => A, B, AB, 0
Görüldüğü
gibi AB grubu herkesten kan alabilmekte, 0 grubu ise herkese kan verebilmektedir.
Savaş gibi kan ihtiyacının yoğun, test zamanının az olduğu zamanlarda,
kan bankasında mümkün olduğu kadar çok sıfır grubu kan depolanır.
0 yorum:
Yorum Gönder