Oyun
kartlarının nerede ve ne zaman ortaya çıktığı tam olarak bilinmiyor. 7. ve 10.
yüzyıllar arasında Çin'de ortaya çıktığı ve 13. yüzyılda Marco Polo tarafından Avrupa'ya
getirildiği tahmin ediliyor. Hindistan'dan veya Arabistan'dan geldiğini ileri
sürenler de var ama bugünkü şekilleriyle kullanılmalarının 14. yüzyıl Fransa'sına
dayandığı kesin gibi.
O
tarihlerde, Fransa'da dört sınıf vardı ve iskambil kağıtlarındaki kupa, maça, karo
ve sinek bu dört sınıfı temsil ediyordu. Kupa bir kalkanı andıran şekli ile asil
sınıfı ve kiliseyi, maça bir mızrağın ucunu çağrıştıran şekli ile orduyu, karo ticari
deniz işletmelerinin eşkenar dörtken kiremitlerinden esinlenerek orta sınıfı,
sinek ise yonca yaprağına benzeyen şekli ile köylüyü temsil ediyordu. Bugün
briç, poker veya benzeri oyunlarda, kupanın en değerli, sineğin ise en değersiz
kart Olmasının nedeni işte bu sınıflamadır.
Aslında
bizde papaz adı verilen kartın adı İngilizce'de kral (king), kızın ise kraliçedir
(queen). Vale veya oğlan için ilk zamanlarda düzenbaz anlamına gelen 'knave'
kelimesi kullanılırken, günümüzde 'jack' ismi kullanılmaktadır. Yani yabancı
kartlarda kral ve kraliçe evli iken, bizde biraz yaşlı görülerek krala papaz
adı verilmiş, kraliçeye de 'kız' denilerek oğlana layık görülmüştür.
Bazı
ülkelerde oyun kartlarında değişik isim ve semboller kullanılmasına rağmen,
en yaygın olanı Fransızların kullandıklarıdır. Fransızlar 'maça' şeklini mızrağa
benzeterek 'pique' adını vermişlerdir. İngilizce'de ise aynı anlamdaki 'spades'
kelimesi kullanılmaktadır. Her ne kadar bir kalkanı andırdığı için asil sınıfı
temsil ettiği ileri sürülse de 'kupa' klasik bir kalp şeklidir. Bu nedenle Fransızlar
ona 'coeur', İngilizler ise 'heart' adını vermişlerdir.
'Karo'
için Fransızca'da kare anlamındaki 'carreau' kullanılırken İngilizler elmas anlamındaki
'diamond'u tercih etmişlerdir. Bizim 'sinek' dediğimiz şekil ise çok açık
üç yapraklı bir yoncadır. Fransızlar bu anlamdaki 'trefle' kelimesini kullanırlarken,
İngilizler 'club' (kulüp) ismini kullanmışlardır.
İşte
bu nedenle briç oyuncuları 'maça'ya 'pik', 'kupa'ya 'kör', 'sinek'e de 'trefli' derler,
zaten aslına uygun olan 'karo'yu da olduğu gibi kullanırlar. Birli, papaz, kız
ve oğlan için kullanılan as, rua, dam ve vale isimleri de yine Fransızca karşılıkları As, Roi,
Dame ve Valet kelimelerinden dilimize geçmiştir.
0 yorum:
Yorum Gönder