Özellikle
kağıt para devrinden önce, alışverişte kullanılan paralar altın ve gümüş içeriyorlardı.
Her devirde olduğu gibi, o devirde de bulunan bazı düzenbazlar, bu paraları
kenarlarından kazıyarak, çok az miktarda da olsa, bu değerli madenleri biriktiriyor,
parayı da tekrar kullanabiliyorlardı.
O
devirlerde tüccarlar, parayı tartıyorlar ve ağırlığı eksikse kabul
etmiyorlardı. Tabii,
para da elinizde kalıyordu. Antik para kataloglarında dikkat ederseniz, paraların
büyük bir kısmının tam yuvarlak olmadığını görürsünüz.
Bu
sorunu çözmek ve halkı eksik paraya karşı korumak için bozuk paraların kenarları
tırtıllı yapılmaya başlandı. Bu tırtıllar sayesinde paranın kenarının kazındığı
hemen belli oluyordu ve kenarı kazınmış parayı kimse almıyordu.
Bu
adet günümüze kadar devam etti. Artık içinde değerli bir maden bulunmamasına
rağmen, bozuk paralarımızın kenarlarında ya tırtıl ya da bir yazı
vardır.
Günümüzde
madeni paralar 'bozukluk' veya 'ufaklık' adı altında sadece küsuratları
ödemede kullanılıyor. Bozuk paralar da para olma niteliklerini kanundan
almalarına rağmen, kullanılmalarında bazı sınırlamalar vardır.
Gerek
kağıt, gerekse madeni para olsun, her ikisiyle de yapılan ödemeleri kabul etmemek
mümkün değildir. Buna 'Kanuni Tedavül Mecburiyeti' denilir ki, kağıt paralarda
bu mecburiyet sınırsızdır. Ödenen miktar ne kadar büyük olursa olsun,
bunu karşı taraf kabul etmek mecburiyetindedir.
Madeni
paraların ise mecburiyeti sınırlıdır. En çok üzerlerinde yazan değerin 50 katını
tamamen bozuk para ile ödeyebilirsiniz. Örneğin 50 bin liralıklarla, 2,5 milyona
kadar ödemelerinizi yapabilirsiniz ama daha fazlasını da bozuk para ile ödeme
isteğinizi karşı taraf kabul etmeyebilir.
Kağıt
paraların Merkez Bankası tarafından basıldığı bilinir de, madeni paraları Maliye
Bakanlığı'nın çıkardığı pek bilinmez. Madeni paraların toplam para stoku içindeki
oranı da yaklaşık yüzde l civarındadır.
Hiç
dikkat ettiniz mi? İnsan yüzleri kağıt paralarda önden, madeni paralarda ise yandandır.
Madeni paralarda yer çok küçük olduğundan, kabartma tekniği ile bir
yüzün tam detayını vermek mümkün olamamaktadır. Yandan bir profil kişiyi daha
iyi tanınır kılmaktadır.
0 yorum:
Yorum Gönder